Įšur en Nathaniel Hawthorne (1804-1864) skrifaši hina fręgu skįldsögu sķna The scarlet letter (Skarlatsrauši stafurinn) vann hann sem skrifstofumašur į tollskrifstofunni ķ Boston. Į įrunum frį um 1830-40 fór hann į hverjum degi į Athenaeum-bókasafniš ķ Boston til aš fįst viš skriftir ķ nokkra klukkutķma. Einn fastafesta žar var gamall prestur, séra Harris aš nafni, sem įrum saman hafši setiš žar ķ sęti "sķnu" viš eldin og lesiš dagblašiš Boston Post.
Hawthorne hafši aldrei rętt neitt viš hann žar sem samręšur voru stranglega bannašar ķ lestrarsalnum, en séra Harris var ķ huga hans oršinn sem eitt af hśsgögnunum. Rithöfundurinn var žvķ harla undrandi er einn kunningi hans sagši honum aš séra Harris hefši andast fyrir nokkru. Og undrun hans varš enn meiri daginn eftir žegar hann sį gamla manninn seigja į sķnum vanalega staš og lesa blašiš sitt. Og vikum saman hélt Hawthorne įfram aš sjį séra Harris į sķnum staš rétt eins og gamli mašurinn vęri žar lifandi kominn.
Eitt af žvķ sem leitaši į hug Hawthorne ķ žessu sambandi var sś stašreynd aš margir ašrir sem komu reglulega į safniš höfšu veriš kunnugir séra Harris, žó Hawthorne hefši aldrei kynnst honum. Hvers vegna sįu žeir hann ekki lķka? Eša sįu žeir hann einnig en voru eins og hann sjįlfur, sem ekki kunni viš aš gera nįvist gamla mannsins aš umręšuefni?
Annaš sem olli Hawthorne heilabrotum ķ žessu sambandi var innri mótstaša hans sjįlfs gagnvart žvķ aš snerta viš žessari "skynvillu" sinni, eša t.d. aš žrķfa dagblašiš śr höndum afturgöngunnar. "Ef til vill kęrši ég mig innst inni ekki um aš skemma žessa ofsjón mķna og eyšileggja žannig góša draugasögu, en žetta er žó sjįlfsagt allt hęgt aš śtskżra į hversdagslegan hįtt," skrifar Hawthorne.
Aš nokkrum tķma lišnum tók Hawthorne eftir žvķ aš séra Harris var farinn aš gefa honum auga eins og hann ętlašist til aš Hawthorne gęfi sig į tal viš hann. "En ef ętlun hans hefur veriš aš fį mig til mįlskrafs hefur dómgreind hans veriš oršin įlķka slöpp og gerist hjį hinu spķritķska bręšralagi okkar tķma bęši var aš samręšur voru stranglega bannašar ķ lesstofunni og svo hefši ég įreišanlega vakiš mikla undrun mešal hinna viršulegu lęrdómsmanna, sem žarna voru staddir, meš žvķ aš įvarpa hann. Og hefši ég lķka ekki gert mig aš algeru fķfli meš žvķ aš standa žarna į mišju gólfinu ķ hrókasamręšum viš aušan stólinn? Žar aš auki hafši ég aldrei veriš kynntur fyrir séra Harris . . ."
Aš nokkrum mįnušum lišnum tók Hawthorne einn daginn eftir žvķ aš séra Harris var ekki ķ stól sķnum į safninu, og sį hann aldrei upp frį žvķ.
Mörgum finnst žessi saga Hawthornes trśveršug en ašrir benda į aš hann hafi haft aušugt ķmyndunarafl og skrifaš margar sögur meš dulręnu ķvafi. Hawthorne var góšur vinur skįldanna Edgars Allan Poe og Hermans Melville, sem bįšir notušu draugagang sem efniviš ķ skįldverkum sķnum. Reyndar voru draugar vinsęlir ķ heimi skįldsögunnar į žessum tķma, t.d. notaši Dickens oft drauga og dulśš til aš magna spennu ķ skįldsögum sķnum.
Samantekt: Bragi Óskarsson
Heim aftur