Merkilegt fyrirbęri
Einn af brautryšjendum į žessu sviši var ungur lķffręšingur, Dr. Bernard Grad viš McGill-hįskólann ķ Montreal, Kanada, sem hóf rannsóknir į įhrifum huglękninga um 1960. Dr. Grad leit svo į, aš sögusagnir og fullyršingar um lękningamįtt huglękna vęru of almennar til aš rétt vęri aš vķsa žeim į bug aš óskošušu mįli. Sjįlfur taldi hann žetta merkilegt fyrirbęri er krefšist ķtarlegrar rannsóknar.Er Dr. Grad hóf fyrst aš skoša žessi mįl, fannst honum žaš eiginlega jafn dularfullt lękningafyrirbęrunum sjįlfum aš enginn hefši stašiš aš eiginlegri tilraunastarfsemi į žessu sviši įšur, sérstaklega žar sem hann taldi engum sérstökum erfišleikum bundiš aš nota hefšbundnar lķfešlisfręšilegar rannsóknarašferšir til aš kanna žessa rįšgįtu. Skżringuna į sinnuleysi vķsindamanna um žetta mįl taldi hann vera ašra eša semsé žį aš hęfni til huglękninga virtist ekki styšjast viš neina sérstaka žekkingu eša lęrdóm. Vegna žessa įlyktaši hann aš ešli žessara lękninga bryti hreinlega ķ bįga viš hugsunarhįtt vķsindaaldar, sem hneigšist til aš breyta geysiflóknum tęknilegum ašferšum viš lękningar.
Dr. Grad taldi hins vegar ekkert athugavert viš aš reyna aš kanna žessa hluti. Né heldur lét hann žaš į sig fį, sem margir héldu fram aš myndi hindra hann ķ žessum rannsóknum aš ómögulegt vęri aš žekkja "ekta" huglękna frį hinum, sem einungis vęru aš svķkja peninga śt śr fólki. Hann leit svo į aš ef sį sem teldi sig huglękni gęti raunverulega lęknaš, ętti žaš aš sjįst į nišurstöšum tilrauna sem geršar vęru viš strangar tilraunaašstęšur.
Dr. Grad batt miklar vonir viš žessar rannsóknir sķnar. Hann taldi aš į grundvelli nišurstašna žeirra mętti jafnvel stašla próf er myndu greina einstaklinga meš "hęfileika" frį hinum og hugsanlegt vęri aš žęr opnušu mönnum nżja innsżn ķ lęknisfręši. Žį taldi hann aš žęr gętu einnig varpaš ljósi į eiginleika sefjunar, sem eru t.d. mjög til trafala viš lyfjarannsóknir.
Sefjun
Žegar prófanir eru framkvęmdar til aš finna śt verkanir lyfja er aš jafnaši stušst viš hefšbundiš tilraunasniš. Tilraunamönnum er skipt ķ tvo hópa tilraunahóp og samanburšarhóp. Einstaklingarnir ķ tilraunahópnum fį lyfiš sem prófa skal en žeir ķ samanburšarhópnum fį gervipillur, sem innihalda ekkert lyf. Aš sjįlfsögšu er séš til žess aš engin tilraunamanna veit sjįlfur hvorum hópnum hann tilheyrir. Žaš einkennilega skešur viš rannsóknir af žessu tagi aš einstaklingarnir sem fį gervipillurnar sżna oft verulegan bata eša einkenni, einmitt eins og žeir hefšu tekiš lyfiš sjįlft. Svo er aš sjį sem sś vęnting sem skapast hjį žeim viš aš taka žįtt ķ tilrauninni, sé žess megnug aš kalla fram žessar breytingar į lķkama žeirra. Žannig hefur einnig veriš sżnt framį žaš meš dįleišslu aš vitundin getur haft ótrślega mikil įhrif į einstaka vefi lķkamans, og er reyndar į huldu hvar takmörkin liggja ķ žvķ efni.Žar sem Dr. Grad var hugfanginn af žeim heimildum sem hann taldi sig hafa undir höndum um įrangur huglękninga, įkvaš hann aš setja upp tilraun sem leiddi ķ ljós hvort einhvers konar samband vęri milli huglęknis og sjśklings. En rétt eins og sefjunarįhrif valda erfišleikum ķ lyfjarannsóknum, liggur ķ augum uppi aš žau hljóta aš valda skekkju varšandi mat į įrangri huglękninga. Dr. Grad komst fljótlega aš žeirri nišurstöšu aš meš žvķ aš nota fólk til tilraunanna myndi verkefniš verša óleysanlegt žaš vęri meš öllu śtilokaš aš meta įhrif sefjunar į nišurstöšur. Hann afréš žvķ aš nota eingöngu dżr og plöntur viš tilraunir sķnar og śtiloka žannig sefjunaržįttinn.
Huglęknirinn
Huglęknirinn sem hann valdi til starfa meš sér aš žessum tilraunum var Oskar Estebany ofursti frį Ungverjalandi. Estebany ofursti hafši fyrst oršiš var viš hęfileika sķna til huglękninga er hann sinnti riddarališshestum eftir aš hann var kominn į eftirlaunaaldur. Sķšar tók hann aš beita hęfileikum sķnum viš fólk og fullyrtu margir aš žeir hefšu fengiš bót sjśkdóma sinna fyrir hans atbeina. Meš tķmanum uršu huglękningar hans ašalstarf en hann tók aldrei gjald fyrir žessa starfsemi sķna eša fullyrti neitt um gagnsemi hennar. Hann flutti frį Ungverjalandi til Kanada og lagši žar stund į huglękningar.Fyrsta tilraun žeirra Dr. Grads fór žannig fram aš teknar voru 48 mżs og lķtil hśšpjatla fjarlęgš af baki žeirra undir deyfingu. Sķšan voru žęr vigtašar og stęrš sįranna męld nįkvęmlega. Eftir aš žessu hafši fariš fram var mśsunum skipt nišur ķ žrjį hópa sem komiš var fyrir ķ ašskildum vķrbśrum. Estebany veitti einum hópanna "mešferš" meš žvķ aš halda höndum um bśriš nokkra stund dag hvern, įn žess žó aš snerta nokkurn tķma mżsnar sjįlfar.
Annar hópurinn, samanburšarhópur I, fékk nįkvęmlega sömu mešhöndlun hvaš varšaši allan ašbśnaš en fór į mis viš handayfirlagninguna. Žrišji hópurinn, samanburšarhópur II, fékk sama ašbśnaš og hinir tveir, nema mśsunum ķ žessum hóp var yljaš meš hitun jafn mikilli og męldist frį höndum huglęknisins, til aš ganga śr skugga um hvort hitinn einn hefši einhver įhrif į hvernig sįrin gréru. Nś voru sįrin męld reglulega um 20 daga tķmabil svo framvindu batans mętti reikna śt og hęgt vęri aš gera samanburš į hópnum eftir žvķ hvernig sįr žeirra gréru.
Nišurstöšur
Nišurstöšur uršu ķ stuttu mįli žęr aš mżsnar sem yljaš hafši veriš meš tękjum sżndu engan marktękan mun varšandi bata mišaš viš samanburšarhópinn. Mżsnar ķ hópnum sem hlaut mešferš hjį Estebany gréru hins vegar miklu hrašar sįra sinna en mżsnar ķ hinum hópunum tveimur, og var munurinn ķ heild miklu meiri en svo aš lķkindi vęru til aš tilviljun hefši rįšiš. Žótt žessar nišurstöšur vęru forvitnilegar og lofušu góšu fyrir huglękna, var ekki hęgt aš lķta į žęr sem neina sérstaka uppgötvun. Rétt eins og gildir um allar vķsindarannsóknir hlaut endurtekning sömu tilraunar aš skera śr um įreišanleikann.
Sįlarįstand huglęknis
Įlyktanir Dr. Grads
Samantekt: Bragi Óskarsson